برای تشخیص بیماری‌های شکمی معمولا معاینات فیزیکی کافی نبوده و پزشک انجام سونوگرافی شکمی را نیز تجویز می‌کند. سونوگرافی شکمی لگنی عبارت است از تصویربرداری با یک دستگاهی که از طریق امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویر و فیلم‌هایی را از اجزای داخلی شکم ضبط می‌کند. انجام سونوگرافی توسط یک رادیولوژیست خوب می‌تواند دقت تشخیص را بالاتر ببرد.
سونوگرافی شکمی لگنی با هر هدفی می‌تواند انجام گیرد. برای مثال، بررسی وضعیت کلیه‌ها و کبد و یا ارزیابی رحم و تخمدان در زنان، از طریق سونوگرافی قابل انجام است. در این مقاله قصد داریم به مطالعه در مورد اینکه سونوگرافی شکمی چیست، انواع سونوگرافی و اینکه در سونوگرافی چه چیزهایی مشخص می‌شود بپردازیم.
سونوگرافی شکمی چیست؟
سونوگرافی دستگاهی است که به کمک امواج صوتی با فرکانس بالا برای مشاهده اعضای داخلی بدن به کار گرفته می‌شود. رادیولوژیست با استفاده از این دستگاه، تصاویر و فیلم‌هایی را از داخل شکم یا قسمت‌های دیگر بدن تهیه می‌کند. سونوگرافی شکمی یکی از رایج‌ترین انواع سونوگرافی است که حتی شما هم ممکن است تا کنون آن را انجام داده باشید.
سونوگرافی در ناحیه شکم اهداف مختلفی را دنبال می‌کند. انجام این نوع از تصویربرداری تشخیصی بر اساس نیاز افراد می‌تواند در زنان و مردان یا کودکان انجام گیرد.
انجام سونوگرافی شکمی در بارداری از رایج‌ترین مواردی است که بانوان آن را تجربه می‌کنند. این نوع تصویربرداری به پزشک کمک می‌کند تا هر نوع نارسایی یا ناهنجاری در جنین را تشخیص دهد. لازم به ذکر است که تعیین هزینه سونوگرافی بر اساس هدف آن تعیین می‌شود.
هدف از انجام سونوگرافی شکمی چیست؟
تصاویری که از دستگاه اولتراسوند به دست می‌آید، تصاویری واقعی و در همان لحظه است. از این رو، به کمک آنها می‌توان تمامی حرکات اندام و بافت‌های داخلی را به طور کامل مشاهده نمود. دقت این دستگاه به گونه‌ای است که به خوبی امکان بررسی جریان خون و رگ‌های خونی در داخل شکم را فراهم می‌کند.
یکی از بی خطرترین و ساده‌ترین راه‌هایی که برای مشاهده و بررسی جنین در زنان باردار به کار می‌رود، سونوگرافی شکمی است. در سونوگرافی شکمی بارداری، سلامت جنین و مادر قابل بررسی خواهد بود.
سلامت کدام یک از اعضای بدن با سونوگرافی شکمی بررسی می‌شود؟
تمامی اندامی که در ناحیه شکم قرار دارند با استفاده از سونوگرافی شکمی قابل بررسی هستند. برخی از مهم‌ترین تصویربرداری‌های بافتی از داخل شکم که به کمک دستگاه اولتراسوند انجام می‌گیرد عبارت‌اند از:
- سونوگرافی کیسه صفرا
- سونوگرافی کلیه ها
- سونوگرافی پانکراس
- سونوگرافی طحال
- سونوگرافی کبد
- سونوگرافی شکمی رحم و تخمدان
به عنوان یک کاربرد مهم سونوگرافی شکمی لگنی به یک مثال اشاره می‌کنیم. فرض کنید فردی با سنی حدود 65 تا 75 سال به مصرف سیگار اعتیاد دارد و یا داشته و در حال حاضر دچار درد در ناحیه شکم است. پزشک در چنین شرایطی معمولا برای بررسی آنوریسم آئورت شکمی (Abdominal Aortic Aneurysm)، انجام سونوگرافی شکمی را تجویز می‌کند.
انجام سونوگرافی شکمی در چه شرایطی تجویز می‌گردد؟
پزشک متخصص در موارد مختلفی انجام سونوگرافی شکمی را تجویز می‌کند تا بیماری احتمالی را تشخیص دهد. برخی از موارد تجویز سونوگرافی در حفره شکمی به قرار زیر هستند:
- بررسی وجود لخته خون در یک ناحیه
- تغییرات اندازه در اندام‌های مهم نظیر طحال، کلیه و کبد
- جمع شدن مایع در حفره شکم
- احتمال تشکیل سنگ کیسه صفرا
- احتمال وجود سنگ در کلیه‌ها
- بروز مشکل فتق
- مشکلات مرتبط با پانکراس
- تشخیص انسداد کلیه یا ایجاد سرطان
- بررسی امکان ابتلا به سرطان کبد
- بررسی وضعیت آپاندیس
- وجود تومورها در ناحیه شکم
گاهی از سونوگرافی شکمی برای افزایش دقت در جراحی‌ها نیز استفاده می‌شود. برای مثال، در هنگام انجام دادن بیوپسی شکم، پزشک می‌تواند به کمک پروب سونوگرافی محل دقیق سوزن را انتخاب کند؛ این کار باعث می‌شود تا کوچکترین نمونه از بافت برداشته شود.
| مطالب مفید: سونوگرافی ترانس واژینال یا داخلی |
حتی گاهی ممکن است در ناحیه شکمی کیست وجود داشته باشد. در چنین شرایطی نیز سونوگرافی شکمی به افزایش دقت در تخلیه کیست یا آبسه کمک خواهد کرد. ناگفته نماند که ارزیابی جریان خون در ناحیه شکم نیز با سونوگرافی قابل انجام خواهد بود.
آیا انجام سونوگرافی شکمی با درد همراه است؟
دستگاه سونوگرافی دارای یک پروب است که به دستگاه اصلی وصل می‌شود. این پروب بر روی ناحیه مورد نظر چرخانده شده و تصویر مورد نیاز را به دستگاه می‌فرستد. تصویر نواحی داخلی شکم به کمک مانیتور تعبیه شده بر روی دستگاه اولتراسوند، قابل مشاهده خواهد بود و در نهایت به صورت چاپ شده به بیمار تحویل داده می‌شود. بر اساس این توضیحات می‌توان مطمئن شد که انجام سونوگرافی هیچ گونه دردی در پی نخواهد نداشته و کاملا بی خطر است.
سونوگرافی شکمی بارداری چه خطراتی می‌تواند در پی داشته باشد؟
سونوگرافی شکمی برخلاف تصویربرداری با اشعه ایکس، نوعی تصویربرداری بدون خطر به حساب می‌آید. به همین دلیل، پزشکان با خیال راحت از این روش برای بررسی سلامت جنین استفاده می‌کنند. با این حال، بر اساس توصیه‌های سازمان غذا و دارو آمریکا، به هیچ عنوان نباید یک بانوی باردار برای داشتن عکس یادگاری و یا بدون تجویز پزشک تحت سونوگرافی قرار گیرد. چون ممکن است خطرات شناخته نشده دیگری وجود داشته باشد و یا در دراز مدت اثرات منفی از خود نشان دهد.
نکته‌ای که در مورد استفاده از دستگاه اولتراسوند وجود دارد آن است که انجام سونوگرافی شکمی می‌تواند کمی بافت‌های درونی شکم را گرم کند. حتی در موارد نادری امکان ایجاد حباب‌هایی در اطراف برخی بافت‌ها وجود دارد.
سونوگرافی شکمی بعد از سقط جنین چگونه است؟
زنان باردار ممکن است در اثر عوامل مختلف مانند اختلالات کروموزومی و یا ژنتیکی و یا عوامل خارجی، آگاهانه یا تصادفا دچار سقط جنین شوند. انجام سونوگرافی شکمی بارداری به طور دوره‌ای به تشخیص وضعیت جنین کمک خواهد کرد.
اما گاهی با وجود اینکه سقط جنین رخ داده، مادر هنوز خونریزی یا لکه بینی مبنی بر سقط مشاهده نکرده است. در این حالت سونوگرافی شکمی کمک می‌کند تا با بررسی علائم داخلی (وضعیت ساک حاملگی، جفت و …) سقط جنین تایید گردد.
انجام سونوگرافی بعد از سقط جنین موضوعی مهم است؛ چون باید از دفع کامل آن مطمئن شد. در غیر این صورت خطر عفونت شدید و شرایطی جدی را برای مادر در پی خواهد داشت. البته گاهی سونوگرافی از راه شکم نمی‌تواند برای تایید سقط جنین مناسب باشد. در این موارد باید از سونوگرافی واژینال استفاده کرد تا تصویری واضح به دست آید.
سونوگرافی شکمی هفته هفتم بارداری چه اهمیتی دارد؟
به طور کلی، بانوان عمدتا در هفته پنجم بارداری به حاملگی خود پی می‌برند. اما هفته هفتم بارداری آغاز رشد دست‌ها و پاهای جنین است و در این زمان می‌توان سن دقیق بارداری را تشخیص داد.
ارزیابی سلامت مادر و جنین (یا جنین‌ها) طی سونوگرافی در هفته هفتم بارداری به خوبی قابل انجام خواهد بود. برای مثال، بارداری خارج از رحم در هفته هفتم بارداری قابل تشخیص است. همچنین، با مقایسه سن بارداری و سن جنین می‌توان وجود یا عدم وجود ناهنجاری‌ها را بررسی نمود.
با انجام سونوگرافی شکمی هفته هفتم می‌توان صدای قلب جنین را شنید و از ضربان آن مطمئن گردید. در صورتی که صدای ضربان قلب جنین شنیده نشود، سقط جنین رخ داده و باید اقدامات بعدی در اسرع وقت انجام گیرد.
یکی از دلایلی که انجام سونوگرافی شکمی هفته هفتم بارداری لازم می‌سازد، تشخیص دو قلو یا چند قلو بودن آنها و تعداد کیسه حاملگی است.
سونوگرافی شکمی برای بررسی اندازه فولیکول
تشخیص زمان صحیح تخمک گذاری برای داشتن یک بارداری موفق بسیار مهم است. سونوگرافی شکمی با هدف اندازه گیری فولیکول برای تشخیص زمان صحیح تخمک گذاری انجام می‌گیرد. مزیت اصلی این نوع از سونوگرافی بررسی وضعیت باروری یک فرد است. به همین دلیل، در فرایند درمان ناباروری از همان ابتدا شخص باید یک سونوگرافی شکمی برای اندازه فولیکول انجام دهد.
برای تعیین بهترین زمان انجام سونوگرافی شکمی فولیکول، در ابتدا باید بر اساس دوره‌های قاعدگی زمان حدودی تخمک گذاری را تشخیص داد. سپس با توجه به آن، پزشک بهترین زمان برای انجام سونوگرافی شکمی فولیکول را مشخص می‌کند.
چه عواملی ممکن است دقت سونوگرافی شکمی را کاهش دهند؟
عواملی وجود دارند که می‌توانند در ایجاد بهترین نتیجه از سونوگرافی شکمی اختلال ایجاد نمایند. برخی از مهم‌ترین فاکتورهای اختلالی عبارت اند از:
- چاقی مفرط و بالا بودن حجم چربی در ناحیه شکم
- پر بودن معده و غذا خوردن درست پیش از سونوگرافی
- وجود گازهای اضافی در روده
انتخاب بهترین رادیولوژیست برای انجام سونوگرافی شکمی در تهران
انتخاب یک مرکز سونوگرافی مجهز و معتبر به دریافت بهترین نتیجه از سونوگرافی شکمی کمک می‌کند. دستگاه‌های سونوگرافی با کیفیت های مختلفی ساخته می‌شوند که قدرت تصویربرداری آنها را متفاوت می‌سازد. از این رو، لازم است افراد همواره به دنبال مراکز تصویربرداری مجهز به دستگاه‌های روز دنیا باشند تا دقیق‌ترین تشخیص از وضعیت آنها انجام گیرد.
همچنین، نحوه بررسی‌ها و انجام سونوگرافی توسط رادیولوژیست، می‌تواند دقت و همه جانبه بودن تصویربرداری را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، انتخاب بهترین رادیولوژیست نیز از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
آخرین دیدگاه‌ها